حقوق مدنی ۱ - بخش ۱ - اهلیت
بسمه تعالی
حقوق مدنی ۱ - بخش ۱ - اهلیت
--------------------------------------------
- اهلیت در اصطلاح فقهی به معنای شایستگی و استحقاق است.
-------------------------------------------------------------------------------
+ اهلیت به ۲ نوع تقسیم می شود : ۱- نوع اول / اهلیت عام
۲- نوع دوم / اهلیت خاص
---------------------------------------------------------------------------------------
- نوع اول / اهلیت عام : عبارت است از صلاحیت شخص ، برای دارا شدن و اجرای حق
------------------------------------------------------------------------------------------------------
+ نوع دوم / اهلیت خاص : عبارت است از زمانی که منظور از اهلیت فقط دارا شدن حق
یا
فقط اجرای حق را شامل شود.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- اهلیت به ۲ قسم تقسیم می شود ( انواع اهلیت در بیان دیگر ) : ۱- اهلیت تمتع ( تملیک یا استحقاق )
۲- اهلیت استیفاء ( تصرف )
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
+ قسم اول / اهلیت تمتع : اهلیت دارا شدن حق را گویند که با زنده متولد شدن انسان شروع می شود و با مرگ او به پایان می رسد.
----------
نام های دیگر : اهلیت تملیک - اهلیت استیفاء
----------
م ۹۵۶ ق.م
----------
در موارد ذیل قانونگذار عدم اهلیت تمتع رُو پیش بینی کرده است : ( ۵ مورد )
۱- صغار / مجانین / سفیه ، نمی توانند قیم شوند.
۲- در مورد حقوق مخصوصه که صرفاْ از نقطه نظر جامعه ایرانی ایجاد شده است. ( مثل : حق شفعه )
۳- منع تملک اموال غیرمنقول توسط بیگانگان زمانی که موجب سلطه اقتصادی آنها گردد.
۴- منع دارا شدن اتباع بیگانه از حقوقی که صراحتاْ در اختیار اتباع ایران قرار داده شده است.
۵- منع اشخاص حقوقی از فعالیتی که خارج از موضوع و هدف آن شخص است.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
- قسم دوم / اهلیت استیفاء : اهلیت اجرای حق را گویند.
----------
نام دیگر : اهلیت تصرف
----------
م ۹۵۸ ق.م
----------
ارکان اهلیت استیفاء : ۱- رشد
۲- بلوغ
۳- عقل
------------------------------------------------------------------------------------
جهت به یاد سپاری مورد فوق
یک انسان رو در نظر بگیرید ، از پا میریم بالا میشه رشد ، می رسیم وسط میشه بلوغ ، می رسیم سر میشه عقل.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- نکته : تمامی اشخاص ، دارای اهلیت تمتع می باشند اما برخی از آنها فاقد اهلیت استیفاء هستند که در اصطلاح به این اشخاص محجور می گویند.
-------------------------------------------------------
( احکام حاکم بر اهلیت )
۱- الف) مبنای حقوقی اهلیت تمتع : انسان بودن است. ( به قول یکی از دوستان آدم نباشید ، انسان باشید. )
۱- ب) مبنای حقوقی اهلیت استیفاء : داشتن قدرت تمییز و درک است.
--------------------------------------------------------------------------------------
۲- استفاده اهلیت به صورت مطلق: هنگامی که اهلیت به طور مطلق به کار برده بشه ، منظور اهلیت اسیتفاء است.
-------------
۳- اهلیت از قواعد آمره است : قواعد مربوط به اهلیت از قواعد آمره بوده و مربوط به نظم عمومی می باشد ، فلذا تراضی خلاف آن باطل و بلا اثر است.
------------------------------------------
۴- م ۹۶۲ ق.م : تشخیص اهلیت هر کس برای معامله بر حسب قانون دولت متبوع آن شخص می باشد.
حالا اگر یک نفر تبعه خارجه در ایران عمل حقوقی انجام بده ، در صورتی که مطابق قانون دولت متبوع خود برای انجام اون عمل واجد اهلیت نبوده باشه و یا اهلیت ناقصی داشته باشه ، اون شخص برای انجام اون عمل واجد اهلیت محسوب خواهد شد.
-------------------------------
۵- م ۹۵۹ ق.م : هیچ کس نمی تواند به طور کلی حق تمتع یا حق اجرای تمام یا قسمتی از حقوق مدنی رو از خود سلب کند.
----------------------
۶- سلب حقوق و آزادی های سیاسی و عمومی : سلب حقوق و آزادی های سیاسی و عمومی مانند آزادی شرکت در انتخابات نافذ نیست.
-------------------------------------
مواد قانونی ذکر شده
۱- م ۹۵۶ ق.م
۲- م ۹۵۸ ق.م
۳- م ۹۵۹ ق.م
۴- م ۹۶۲ ق.م
--------------------
علائم اختصاری
م : ماده
ق.م : قانون مدنی
